Genel kabule göre sadrazam Sokullu Mehmet Paşa'nın ölümünden Karlofça Antlaşması'na kadar geçen süre Osmanlı Devleti için Duraklama Dönemi olarak kabul edilir. Duraklama döneminde bile Osmanlı topraklarını bir müddet geliştirmeyi başarmış ancak otoritenin sarsılması, savaşlar, iç isyanlar ve ekonomik problemler gibi sorunlar artmaya başlamıştır. Duraklama döneminin ilk padişahını 1574'te tahta çıkan III. Murad olarak kabul edebiliriz. Gerileme döneminin başlangıcı olan 1699 Karlofça Antlaşması sırasından tahttaki padişah ise II. Mustafa'dır.
.
Kuruluş dönemi (1299–1453)
Yükselme dönemi (1453–1579)
Duraklama dönemi (1579–1699)
Gerileme dönemi (1699–1792)
Dağılma dönemi (1792–1922)
12. Padişah: III. MURAD
.
Doğum-Ölüm Yılı: 1546-1595
Doğum-Ölüm Yeri: Manisa-İstanbul
Saltanat Yılları: 1574-1595
Babası: II. Selim
Annesi: Afife Nurbanu Sultan
.
Manisa'da şehzadelik yaptıktan sonra babasının vefatı ile tahta geçti. Kuzey Afrika'da Fas ele geçirildi ve Portekiz'in gücü kırıldı. Doğuda ise İran ile savaşıldı ve 1590 Ferhat Paşa Antlaşması ile en geniş sınırlara ulaşıldı. 19.902.000 km² ile Osmanlı Devleti'nin en geniş sınırlarına onun zamanında erişildi. Sokullu ve eşi Safiye Sultan dönemin etkili simalarındandır. "Muradi" mahlasıyla şiirler yazdı ve hat sanatında yetenekli bir padişahtı. Felç geçirerek hayatını kaybetti.
.
Günümüzde zaman zaman ilahi şeklinde karşımıza çıkan şu dizeler sultan III. Murad'a aittir:
.
Uyan ey gözlerim gafletten uyan
Uyan uykusu çok gözlerim uyan
Azrail’in kastı canadır inan
Uyan ey gözlerim gafletten uyan
Uyan uykusu çok gözlerim uyan
.
Seherde uyanırlar cümle kuşlar
Dill-u dillerince tesbihe başlar
Tevhid eyler dağlar, taşlar, ağaçlar
Uyan ey gözlerim gafletten uyan
Uyan uykusu çok gözlerim uyan
.
Semâvâtın kapıların açarlar
Mü’minlere rahmet suyun saçarlar
Seherde kalkana hülle biçerler
Uyan ey gözlerim gafletten uyan
Uyan uykusu çok gözlerim uyan
...
.
13. Padişah: III. MEHMED (ADLİ)
Manisa sancağında şehzadelik yaptı. Tahta çıktıktan sonra 19 kardeşini de boğdurtmuştur. Kanuni'den sonra ilk kez sefere bizzat çıkan padişahtır. Eğri Kalesi ele geçirildi ve Haçova Savaşı'ndan zaferle dönüldü (1596). Kanije Kalesi de onun döneminde fethedildi. Safeviler ile ilişkiler bozuldu ve Anadolu'da isyanlar devam etti. Eminönü'ndeki Yeni Cami'nin temelleri de onun döneminde atıldı.
.
.
.
14. Padişah: I. AHMED (BAHTİ)
Doğum-Ölüm Yılı: 1590-1617
Doğum-Ölüm Yeri: Manisa-İstanbul
Saltanat Yılları: 1603-1617
Babası: III. Mehmed
Annesi: Handan Sultan
..
.
Sancağa çıkmadan tahta oturan ilk padişahtır. Küçük yaşta tahta çıktığı için ilk yılları nispeten pasif geçti. Avusturya ile olan Zitvatorok Antlaşması (1606) onun döneminde yapıldı. Şartları genel olarak olumlu bir hava taşısa da artık Osmanlı'nın eski gücünde olmadığının sinyallerini veren ilk antlaşmalardan biridir. 1612 yılında İran ile Nasuh Paşa Ant yapıldı. Celali isyanları devam etti ve bu dönemde Kuyucu Murad Paşa'nın ısrarlı politikaları ile isyanlar bastırıldı. Ekber ve Erşet sistemi getiren I. Ahmed kardeş katline son vererek hanedanın en yaşlı ve aklı başında olan erkek üyesinin padişah uygun olmasını gördü. Onun dönemine ait en önemli eser ise Ayasofya'nın karşısındaki Sultan Ahmet Cami'dir. Padişahlar tarafından inşa ettirilen camiler arasında sadece Sultan Ahmet Cami altı minarelidir. Mimari Mimar Sinan'ın öğrencisi Sedefkar Mehmet Ağa'dır.
.
.
Sultan Ahmet Cami Hakkında Bir Rivayet: ''Dönemin padişahı I. Ahmet, minareleri altından yaptırmak istemiştir ancak kaplamada kullanılacak olan altının değeri padişahın bütçesini fazlasıyla aşınca, caminin mimarı Sedefkar Mehmet Ağa bu emri güya yanlış işiterek 'altın' sözcüğünü ''altı'' yaparak camiyi 6 minareli inşa ettirmiştir.''
.
15. Padişah: I. MUSTAFA (DELİ)
.
Doğum-Ölüm Yılı: 1591-1639
Doğum-Ölüm Yeri: Manisa-İstanbul
Saltanat Yılları: 1617-1618 / 1622-1623
Babası: III. Mehmed
Annesi: Halime Sultan
.
Padişahlığın babadan oğla geçerek devam ettiği sistemi bozarak bir kardeşin ilk kez tahta çıkması I. Mustafa ile olmuştur. Kardeşi I. Ahmed'den sonra tahta çıkmıştır. Kısa süreli olsa da iki kez padişahlık makamına gelmiştir. Maalesef ki akli dengesi çok yerinde değildi.
.
16. Padişah: II. OSMAN (GENÇ)
.
Doğum-Ölüm Yılı: 1604-1622
Doğum-Ölüm Yeri: İstanbul-İstanbul
Saltanat Yılları: 1618-1622
Babası: I. Ahmed
Annesi: Mahfiruz Hatice Sultan
.
Dedesi III.Mehmed'den sonra ilk defa sefere çıkan padişahtır. Amcası yerine 14 yaşında iken tahta çıktı. Evliliğini saray dışından bir kadınla yaptı. Özellikle yeniçeriler konusunda ıslah ve yenilik planları vardı ama kendisine destek bulamadı. Buna rağmen Lehistan seferine çıkmıştır. Kendisinden önceki padişahların aksine hacca gitmeyi planlamıştır. İsyan sonucu öldürülen ilk Osmanlı padişahıdır.. Yedikule Zindanlarında yeniçeriler tarafından katledilmiştir (1622).
.
Genç Osman'ın Katli: Genç Osman çıkan isyanda yeniçerilere esir düştü ve Yedikule Zindanları'na götürüldü. İsyancılardan Davud Paşa, kethüdası Ömer Ağa, Cebecibaşı ve bir kaç adamla, Genç Osman’ı katletmek üzere harekete geçtiler. Cebecibaşı kement atıp kendisini boğmak istediyse de, Osman güçlü kuvvetli olduğundan hepsiyle epey uğraştı. İçlerinden birisi, Osman’ın omzuna balta ile vurarak yere düşürdü ve nihayet Kilindir Uğrusu denilen subaşı kethüdası, husyelerini sıkmak suretiyle kendisini katlettiler (1622).
.
17. Padişah: IV. MURAD (BAĞDAD FATİHİ)
.
Doğum-Ölüm Yılı: 1612-1640
Doğum-Ölüm Yeri: Bursa-Kosova
Saltanat Yılları: 1623-1640
Babası: I. Ahmed
Annesi: Kösem Sultan
.
.
Ağabeyi II. Osman'ın katlinden sonra ikinci defa tahta çıkan I. Mustafa'dan sonra on bir yaşında padişah oldu. Kendisine kadarki padişahlar içine en küçük yaşta tahta çıkan padişah oldu. Zor günler geçiren devletin yönetiminde önceleri annesi Kösem Sultan'ın etkisi çoktu. Ancak 1632 yılından sonra sert mizacıyla beraber gücü ele aldı. Tütün, kahve, içki gibi şeyleri halka yasakladı. 1638 yılındaki Bağdad seferi ile on dört yıldır İran elinde olan şehri geri almıştır. 1639'da İran ile Kasr-ı Şirin Antlaşması yapıldı ve günümüz Türkiye-İran sınırı büyük ölçüde bu antlaşma ile çizildi. Kendisi de fiziksel gücü ve kuvvetiyle ünlüdür.
.
IV. Murad'ın Fizikse Gücü Hakkında Rivayetler: Güreşte rakibi yoktur.
60 kiloluk gürzü ve 50 kiloluk yayı ustaca kullandığı söylenmektedir.
Bir ciritle sekiz kalkanı deldiği söylenmektedir.
Hindistan'dan her darbeye dayanıklıdır diye gönderilen hediye kalkanı ok atışları ile delmeyi başarmıştır.
.
18. Padişah: I. İBRAHİM
.
Doğum-Ölüm Yılı: 1615-1648
Doğum-Ölüm Yeri: İstanbul-İstanbul
Saltanat Yılları: 1640-1648
Babası: I. Ahmed
Annesi: Kösem Sultan
.
.
Padişahlığı öncesi kafeste öldürülme korkusu ile yaşamıştır. Sıkı bir saray hayatı vardı. Samur kürke ve ambere düşkündü.
.
19. Padişah: IV. MEHMED (AVCI)
.
Doğum-Ölüm Yılı: 1642-1693
Doğum-Ölüm Yeri: İstanbul-İstanbul
Saltanat Yılları: 1648-1687
Babası: I. İbrahim
Annesi: Turhan Hatice Sultan
.
.
7 yaşında tahta çıktı. Ava düşkün olduğu için Avcı lakabıyla anıldı. 39 yıl saltanatta kaldı. Sadrazam Tarhuncu Ahmet Paşa ve Köprülüler dönemin önemli siyasi figürleridir. Venedikliler ile savaşlar yapıldı. Temelleri atılan Yeni Cami onun döneminde tamamlandı. Aynı caminin hemen yakınındaki Mısır Çarşısı da onun zamanında yapıldı. 1683'teki II. Viyana Kuşatması da sonuçsuz kaldı.
.
.
20. Padişah: II. SÜLEYMAN
.
Doğum-Ölüm Yılı: 1642-1691
Doğum-Ölüm Yeri: İstanbul-İstanbul
Saltanat Yılları: 1687-1691
Babası: I. İbrahim
Annesi : Saliha Dilaşub Sultan
.
.
Çok uzun süre veliaht olarak beklemiştir. Döneminde Avusturya ile savaşlar vardı ve bazı topraklar işgale uğramıştı.
.
21. Padişah: II. AHMED
.
Doğum-Ölüm Yılı: 1643-1695
Doğum-Ölüm Yeri: İstanbul-Edirne
Saltanat Yılları: 1691-1695
Babası: I. İbrahim
Annesi: Hatice Muazzez Sultan
.
Kendisi de şairdi ve merhametli, vatanperver olarak bilinirdi. Onun zamanında da Avusturya ve Venedik ile savaşlar oldu.
.
22. Padişah: II. MUSTAFA
.
Doğum-Ölüm Yılı: 1664-1703
Doğum-Ölüm Yeri: Manisa-İstanbul
Saltanat Yılları: 1695-1703
Babası: IV. Mehmed
Annesi: Gülnuş Sultan
.
.
Osmanlı padişahları içinde sefere en son çıkanıdır. Avusturya, Rusya, Venedik gibi farklı devletler ile yapılan savaşlar sonucunda Osmanlı Devleti yenildi ve 1699 Karlofça Antlaşması ile ilk kez büyük toprak kaybı yaşandı. Bu olay aynı zamanda Gerileme Döneminin de başlangıcı sayılmaktadır. 1700 yılından sonra Edirne'de ikamet etmeye başladı ve bir isyan sonucu tahttan indirildi. 1703 yılındaki bu olay aynı zamanda tarihte Edirne Vakası olarak da bilinir.
Gerileme Dönemi padişahlarını kısaca inceleyeceğimiz bir sonraki yazımıza hepinizi bekliyoruz.
Önceki yazılar